Nhiều năm qua, ở ấp Hòn Sóc, xã Hòn Đất (An Giang), tiếng búa, tiếng máy cắt đã trở thành âm thanh quen thuộc, gắn liền với cuộc sống mưu sinh của người dân. Người qua kẻ lại trên con đường đất dẫn vào bãi, sẽ thấy ngay những tốp thợ đang căng mắt trước tảng đá, tay nắm búa, máy cắt rền rền; tiếng xè xè của lưỡi cắt, tiếng kim loại va nhau hòa vào nhau thành âm thanh quen thuộc của làng nghề.
Công việc trên bãi đá mở ra từ rất sớm. Khi mặt trời vừa hé, người thợ đã có mặt để bốc từng tảng đá lên bàn làm việc. Họ dùng máy cắt để tạo đường rãnh, rồi đẽo, đóng nêm, dùng búa tạ nện cho tảng đá tách ra thành khối vuông vức. Ngày nối ngày, công việc ấy cứ lặp đi lặp lại, trong mùi đá, mùi dầu máy và những giọt mồ hôi trên trán - nhịp sống quen thuộc mà bao gia đình ở Hòn Sóc đã gắn bó suốt nhiều năm.
 |
| Với nhiều người dân Hòn Sóc, chẻ đá không chỉ là kế sinh nhai mà còn là nghề truyền thống gắn bó qua bao thế hệ. Ảnh: Làng nghề Việt. |
Nghề chẻ đá nặng nhọc và tiềm ẩn rủi ro. Tai nạn lao động có thể xảy ra nếu không thận trọng: đá văng, máy móc trục trặc, hay chỉ một cú nện lệch là dễ dẫn đến chấn thương. Dù vậy, nghề vẫn hấp dẫn nhiều người nhờ thu nhập ổn định hơn so với một số công việc khác ở địa phương. Anh Danh Thanh Tuấn, một thợ lành nghề đã theo nghề hơn 10 năm chia sẻ: “Công việc cực nhọc và rủi ro, nhưng bù lại có thu nhập ổn định, trung bình 300.000–400.000 đồng mỗi ngày."
Ở Hòn Sóc, chẻ đá không đơn thuần là kế mưu sinh lẻ tẻ; đó là một nghề truyền thống đã được truyền nối trong nhiều gia đình. Có những nhà mà cha truyền cho con, con lại dạy lại cho cháu; bàn tay cầm búa, cái cách nện nêm, đặt lưỡi cắt… tất cả trở thành kỹ năng truyền nghề. Nhìn những cụ già ngồi chỉnh sửa, những thanh niên uốn lưng bên máy cắt, ta sẽ thấy nghề này đã ăn sâu vào nhịp sống nơi đây.
 |
| Một thợ chẻ đá ở Hòn Sóc. |
Từ bãi đá, những trụ đá thành phẩm được xếp ngay ngắn, chờ chất lên sà lan. Hình ảnh sà lan cập bến, người thợ và lái đò khiêng đá lên bờ rồi gom về kho là hình ảnh quen thuộc trên con sông gần đó. Sản phẩm của bàn tay người Hòn Sóc không chỉ tiêu thụ trong vùng mà còn theo đường thủy đi tới nhiều nơi, đó là mạch sống kinh tế nối từ làng nghề ra thị trường rộng hơn.
Cuộc sống của các gia đình thợ đá mang đậm dấu ấn lao động. Sau một buổi lao động mệt nhoài, về đến nhà, họ vẫn chăm chút bữa cơm đơn giản, sửa công cụ, chuẩn bị cho ngày mai. Trong căn nhà mộc mạc cạnh bãi đá, đồ nghề đặt ngăn nắp, mấy miếng nêm, vài thanh sắt, nhìn kỹ, những vật dụng này như minh chứng cho một nghề tồn tại bằng kỹ năng và kỷ luật lao động.
 |
| Trụ đá thành phẩm được tập kết trước khi xuất bán. |
Bên cạnh những câu chuyện về thu nhập và sự nối tiếp nghề, cũng có những trăn trở về tương lai của làng nghề. Công việc nặng nhọc khiến nhiều người trẻ cân nhắc chọn lựa khác; nguồn đá khai thác nếu cạn dần sẽ ảnh hưởng tới việc làm. Những câu hỏi ấy không phải là tuyên bố chắc chắn, nhưng là nỗi lo chung mà một số người trong làng thỉnh thoảng nhắc tới khi bàn với nhau về con đường phát triển bền vững cho nghề.
Dẫu vậy, giữa nhịp sống hiện đại và những áp lực mưu sinh, ở Hòn Sóc vẫn còn đó niềm tự hào nghề nghiệp. Khi một trụ đá được hoàn thiện, nhìn nó đứng thẳng, vuông vức, người thợ như thấy phần thưởng cho công sức mình bỏ ra. Những tiếng búa, tiếng máy tưởng khô cứng, nhưng với họ, đó là âm thanh nhắc nhớ rằng nghề này đã nuôi sống nhiều gia đình, duy trì việc làm và giữ một phần ký ức nghề truyền thống của vùng đất.
