Chiều 3/9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến đã chủ trì cuộc họp với các đơn vị liên quan để bàn giải pháp ứng phó với kết quả đánh giá mới nhất từ phía Mỹ.
 |
| Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chủ trì cuộc họp với các đơn vị liên quan về nội dung đánh giá tương đương trong bảo tồn thú biển theo Đạo luật Bảo tồn thú biển (MMPA) của Mỹ. Ảnh: Linh Linh. |
Theo thông báo ngày 26/8 từ Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ (NOAA), hồ sơ của Việt Nam được đánh giá chỉ đạt mức công nhận một phần. Trong số các nghề cá được xem xét, 12 nghề sử dụng ngư cụ có nguy cơ cao gây tương tác với thú biển không được chấp nhận, đồng nghĩa từ ngày 1/1/2026, các sản phẩm liên quan sẽ không còn đủ điều kiện xuất khẩu vào Mỹ.
Danh mục này gồm nhiều nhóm hải sản quan trọng như cá ngừ, cá thu, mực, bạch tuộc và giáp xác – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Thống kê năm 2024 cho thấy, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ đạt 1,805 tỷ USD, trong đó riêng cá ngừ gần 385 triệu USD, cá biển các loại 765 triệu USD, nhóm mực, bạch tuộc, cua ghẹ và nhuyễn thể đạt khoảng 127 triệu USD. Riêng sản phẩm khai thác trong nước đạt gần 400 triệu USD, ước tính một nửa trong số này (200 triệu USD) đến từ 12 nghề không đạt yêu cầu của MMPA.
Tác động dự báo không chỉ làm giảm kim ngạch xuất khẩu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế ngư dân, hoạt động doanh nghiệp chế biến, uy tín thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Ông Tô Việt Châu – Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, cho biết phía Mỹ nêu ba nguyên nhân chính gồm: Ngư cụ có nguy cơ cao gây tác động ngoài ý muốn đến thú biển; Thiếu cơ chế giám sát và báo cáo việc khai thác không chủ đích; Các biện pháp giảm thiểu chưa đạt hiệu quả.
Ông Châu đề xuất Bộ cần sớm xây dựng kế hoạch ứng phó tổng thể, đặc biệt chuẩn bị kỹ các nội dung kỹ thuật để trao đổi với cơ quan chức năng Mỹ. Đồng thời, phải nhanh chóng thông tin cho doanh nghiệp để kịp điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, tránh tình trạng hàng hóa bị trả lại khi lệnh cấm có hiệu lực.
Ngoài ra, ông nhấn mạnh cần mở rộng kênh đối ngoại thông qua Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương và các hiệp hội ngành hàng, đồng thời tham khảo kinh nghiệm từ những nước đã được công nhận hoàn toàn như Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia để bổ sung hồ sơ cho giai đoạn tới.
Theo ông Lê Bá Anh – Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường – nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Philippines, Myanmar hay Indonesia cũng chỉ được công nhận một phần. Tuy nhiên, việc một số nước trong khu vực được công nhận hoàn toàn cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi cách làm để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của MMPA.
Ông Bá Anh nhận định: "Quan trọng nhất hiện nay là rà soát, điều chỉnh hệ thống pháp luật và xây dựng chương trình giám sát nghề cá đủ hiệu lực. Đây là hai việc khó, cần nhiều thời gian nhưng quyết định đến khả năng Việt Nam có được công nhận trong giai đoạn tiếp theo".
Thời gian còn lại không nhiều, bởi Việt Nam chỉ có khoảng ba tháng để hoàn thiện hồ sơ bổ sung trước khi Mỹ chính thức áp dụng biện pháp vào năm 2026.
 |
| Tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường Mỹ đạt 1,805 tỷ USD, trong đó các sản phẩm cá ngừ đạt gần 385 triệu USD. |
Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Đây không chỉ là thách thức kỹ thuật mà còn liên quan trực tiếp đến thương mại và uy tín quốc gia. Nếu chậm trễ, thủy sản Việt Nam sẽ đánh mất một trong những thị trường lớn nhất”.
Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị rà soát toàn bộ nhiệm vụ đã được giao và báo cáo trước ngày 1/1/2026, đồng thời khẩn trương cụ thể hóa các chính sách cần sửa đổi, bố trí kinh phí, tăng cường công tác giám sát và phân tích kỹ số liệu xuất khẩu, đặc biệt đối với cá ngừ – mặt hàng trọng điểm tại Mỹ để kịp thời đưa ra giải pháp phù hợp.
Ông cũng lưu ý cần tính đến phương án đối ứng với mức thuế 20% mà Mỹ đang áp dụng, đồng thời đề nghị Bộ Ngoại giao cùng các bộ, ngành liên quan phối hợp chặt chẽ, huy động sự tham gia của hiệp hội, doanh nghiệp và địa phương.
“Không thể để đến khi lệnh cấm có hiệu lực mới bắt đầu loay hoay. Từ nay đến cuối năm, mọi đơn vị phải hành động khẩn trương, chuẩn bị đầy đủ về pháp lý, kỹ thuật và đối ngoại”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định.
